اجرت المثل به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی افراد شناخته می شود که بر اساس ارزش و بهای منفعت مال و یا انجام کاری مشخص به فرد تعلق می گیرد. یک اصل قانونی و شرعی بسیار مهم وجود دارد که عنوان می کند هیچ عملی بدون اجرت نیست. بنابراین هرگاه کسی از عمل، تخصص و منافعی که مالکیت آن متعلق به دیگریست بهره ببرد، ملزم به جبران خسارت و پرداخت اجرت المثل می باشد.

موضوع اجرت المثل در رابطه با مسائل متعددی قابل طرح است و طیف وسیعی از موارد مختلف را در بر می گیرد. از جمله ی این موارد می توان به اجرت المثل ایام زوجیت، ایام تصرف ملک، منفعت کار و سایر موارد اشاره کرد. در ادامه با ما همراه باشید.

اجرت المثل به چه معناست؟

اجرت از نظر لغوی به معنای بها و ارزش می باشد. کلمه ی مثل نیز مترادف همانند و شبیه می باشد. اصطلاح اجرت المثل به معنای مشخص کردن ارزش و بهای انجام کاری مشخص می باشد. بنابراین عملی که برای آن اجرت المثل تعیین می شود، بایستی از دو ویژگی مهم زیر برخوردار باشد:

1- مالیت داشته باشد و منفعت ناشی از آن قابل تبدیل به پول باشد.

2- برای تعیین ارزش و بهای آن بتوان از مواردی که نظیر و همانند آن می باشد به عنوان یک مرجع مشخص استفاده نمود. البته عرف نیز در این میان بسیار حائز اهمیت است.

متذکر می شویم که در رابطه با مطالبه ی اجرت، عین مال به قوت خود باقیست و صرفا منفعت ناشی از آن محاسبه می شود.

بسیاری از حقوقدانان اجرت المثل را در برابر اجرت المسمی می شناسند. اجرت المسمی مبلغی است که طرفین قرارداد عمدتا در قرارداد هایی نظیر قرارداد اجاره تعیین می کنند که در رابطه با منفعت ملک مبلغی مشخص به عنوان ماهانه یا روزانه به صاحب ملک پرداخت گردد. در مقابل اجرت المثل چیزی نیست که از همان ابتدای امر تعیین شود و مطالبه ی آن در شرایطی مطرح است که فرد از طریق قانونی خواهان مطالبه ی آن می باشد.

انواع اجرت المثل

اجرت المثل برای امور مختلفی می تواند تعریف شود که در ادامه به شرح مهم ترین موارد آن خواهیم پرداخت:

اجرت المثل منفعت انجام کار

هرکاری که توسط انسان انجام می شود از نظر شرع و قانون محترم بوده و بایستی جبران شود. چنین امری نه تنها تضادی با ارزش والای انسانی ندارد، بلکه در راستای اجر نهادن به او و عمل او در نظر گرفته شده است. در نظر داشته باشید که خود انسان قابل قیمت گذاری نیست، بلکه در این مورد عمل و کاری که انجام داده است، مد نظر می باشد.

اجرت المثل منفعت ناشی از انجام کار در شرایطی قابل مطالبه است که فرد کاری را برای دیگری و با دستور او انجام داده باشد، بدون اینکه وظیفه ای از نظر قانونی و شرعی برای انجام آن کار داشته باشد. در چنین شرایطی فرد می تواند به حکم قانون اجرت کار خود را مطالبه کند. لازم به ذکر است که در چنین مواری از نظر عرف و شرع آن کار بایستی ارزش اقتصادی داشته باشد و بدون قصد تبرع صورت پذیرفته باشد.

اجرت المثل ایام تصرف ملک

اجرت المثل ایام تصرف ملک یا منفعت مال متعلق به شرایطیست که فرد از ملک یا مال دیگری استفاده می کند و ملزم به پرداخت بهای آن می باشد. همانطور که می دانید از نظر قانونی و شرعی منفعت مال دارای ارزش اقتصادی می باشد و قابل مطالبه است. برای مثال تصور کنید شخصی بدون اجازه ی مالک در ملک او تصرفاتی را آغاز کرده و چندین ماه از آن بهره مند شده است. یا مستاجری که پس از مهلت منقضی شدن قرارداد اجاره ی خود کماکان در ملک مورد نظر سکونت دارد. در چنین شرایطی مالک می تواند تقاضای مطالبه ی اجرت المثل را مطرح نماید.

اجرت المثل ایام زناشویی

زنان پس از وقوع عقد نکاح پاره ای حقوق مالی مهم را به دست می آورند که یکی از آنها اجرت المثل است. اجرت المثل ایام زناشویی شامل انجام اموری می شود که زن از نظر شرعی و قانونی وظیفه ای بابت انجام آن ندارد. برای مثال شیر دادن فرزند و آشپزی از مواردیست که برای آن می توان اجرت در نظر گرفت. متذکر می شویم که وظایف قانونی زن تنها در حدود تمکین عام و تمکین خاص می باشد و هر امری به جز این موارد شامل دریافت اجرت عمل می باشد.

مطالبه ی اجرت المثل عمدتا در شرایطی مطرح می شود که زن در آستانه ی طلاق قرار دارد. در چنین شرایطی مرد موظف است که تمامی حقوق مالی همسر خود را به صورت تمام و کمال پرداخت نماید. اجرت المثل ایام زوجیت در رابطه با هر فرد متفاوت بوده و نمی توان مقدار مشخصی برای آن در نظر گرفت و با نظر دادگاه تعیین می شود.

اجرت المثل از دیدگاه وکیل خانواده

بر اساس ماده ی 336 قانون مدنی : هر کس بر حسب امر دیگری اقدام به عملیی کند که عرفا برای آن عمل اجرتی بوده یا آن شخص عادتا مهیای آن عمل باشد، عامل مستحق اجرت عمل خود خواهد بود؛ مگر اینکه معلوم شود که قصد تبرع (رایگان) داشته است.
همچنین بند الف تبصره ۶ ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب ۲۸ آبان سال ۱۳۷۱ مجمع تشخیص مصلحت نظام مقرر می‌دارد: چنانچه زوجه کار‌هایی را که شرعا بر عهده وی نبوده، به دستور زوج و با نداشتن قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت‌المثل کار‌های انجام‌شده را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌کند.

این ماده بیانگر یکی از مهم ترین حقوق افراد می باشد که بر اساس آن تمامی اموری که به قصد تبرع نباشد و ارزش اقتصادی داشته باشد، مستحق دریافت اجرت المثل می باشد. اهمیت این ماده را از تبصره ی آن می توان دریافت که بر اساس آن زنان نیز نیز طول زندگی زناشویی خود مستحق دریافت اجرت عمل هستند.

جزئیات و نکات قانونی بسیار بیشتری در این رابطه وجود دارد که در روند دادرسی پرونده ی شما تأثیرگذار خواهد بود. حضور وکیل خانواده متخصص و باتجربه ضمن تسلط بر قوانین و مقررات این حوزه، با ارائه ی بهترین راهکار های حقوقی می تواند روند دادرسی پرونده ی شما را تسریع بخشد و از اطاله ی دادرسی آن جلوگیری نماید.

دکتر زهره وند با سال ها فعالیت متمادی و مطالعات مستمر در عرصه ی وکالت دعاوی خانواده از سوابقی درخشان در این حوزه برخوردار است و با تکیه بر دانش و تجارب ارزنده ی خود می تواند بهترین نتایج را برای پرونده ی شما رقم بزند. دفتر حقوقی دکتر زهره وند در شمیرانات تهران واقع گردیده و با تیمی از وکلای توانمند و مجرب در زمینه ی امور خانواده آماده ی ارائه ی کلیه ی خدمات حقوقی به شما هموطنان عزیز در داخل و خارج ایران می باشد.