حق حبس زن یکی از مهم ترین امتیازات قانونی است که قانون مدنی ایران برای زنان در نظر گرفته است. به طور کلی حق حبس مختص عقود معوض می باشد و بر این اساس هر یک از طرفین قرارداد می توانند در صورت عدم اجرای تعهدات قراردادی از سوی فرد مقابل از ایفای تعهدات و وظایف خود امتناع کنند. حق حبس ریشه ی فقهی دارد و از احکام شریعت اسلامی به قوانین ما راه یافته است.

علی رغم اینکه عقد نکاح تفاوت هایی با عقود معوض دارد و از این نظر معوض مطلق نیست، حق حبس برای آن نیز تعریف شده است و قابل اعمال از سوی زوجه می باشد. در نظر داشته باشید که حق حبس یک قاعده ی استثناست و به پاره ای شروط منوط می باشد که در ادامه به شرح آن خواهیم پرداخت.

حق حبس زن به چه معناست؟

مهم ترین تعریفی که در رابطه با حق حبس می توان به آن استناد نمود ماده ی 1085 قانون مدنی می باشد. به موجب این ماده ی قانونی زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند. مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.

همانطور که می دانید مهریه ی زن یکی از مهم ترین و مسلم ترین حقوق مالی زن در طول دوران زندگی مشترک شناخته می شود که به مجرد وقوع عقد نکاح بر ضمه ی مرد قرار می گیرد. حق حبس زن به این معناست که زن می تواند تا زمانی که مهریه ی خود را به صورت تمام و کمال دریافت نکرده است، از ایفای وظایف زناشویی خود در برابر شوهر امتناع کند. از مهم ترین وظایف زناشویی زن می توان به حسن معاشرت با شوهر، زندگی در محل مد نظر شوهر و در دسترس بودن از نظر تمتعات جنسی متعارف اشاره نمود.

منظور از ایفای وظایف زناشویی تمکین عام و تمکین خاص را در بر می گیرد. به موجب قانون ایران تمکین عام و خاص جزء وظایف زن در طول زندگی زناشویی به حساب می آید و زنی که از تمکین شوهر خود سرباز زند به عنوان زن ناشزه شناخته می شود. لازم به ذکر است زن ناشزه حق دریافت نفقه ندارد و شوهر می تواند از طریق مراجع قضایی الزام زن را برای تمکین خواستار گردد. همچنین در چنین شرایطی شوهر می تواند برای ازدواج مجدد خود با حکم دادگاه نیز اقدام نماید.

شرایط حق حبس زن

اما حق حبس استثنایی در این جهت به حساب می آید که به موجب آن زن می تواند از تمکین شوهر خود سرباز زند و در عین حال صاحب نفقه ی خود نیز باشد. ولی برای این استثنای مهم دو شرط اساسی وجود دارد :

حال بودن مهریه

مهریه زن بایستی حال باشد. بدیهی است حق حبس در رابطه با مهریه ی مدت دار قابل اعمال نمی باشد. مهریه ی مدت دار به مهریه ای اشاره می کند که زمان مشخصی برای مطالبه و پرداخت آن در نظر گرفته شده است. اما مهریه ی حال در هر زمانی پس از وقوع عقد نکاح قابل مطالبه می باشد.

در رابطه با مهریه ی حال زن به مجرد وقوع عقد مالک مهر شناخته می شود. در حالی که برای مهریه ی مدت دار اینگونه نیست و صرفا در زمان معین می توان برای مهریه ی اقدام نمود.

عدم تمکین از سوی زن

با توجه به ماده ی 1086 قانون مدنی اگر زن قبل از اخذ مهر، به اختیار خود به ایفاى وظایفى که در مقابل شوهر دارد قیام نمود، دیگر نمى تواند از حکم ماده قبل استفاده کند. مع ذالک حقى که براى مطالبه مهر دارد ساقط نخواهد شد.

زن در صورتی می تواند به حق حبس خود استناد کند که از قبل اقدامی در جهت تمکین از شوهر انجام نداده باشد. به عبارت دیگر زن نباید قبل از اعمال حق حبس خود هیچ یک از وظایف زناشویی خود در مقابل شوهر را انجام داده باشد و در غیر این صورت نمی تواند به حق حبس خود استناد کند انجام تمکین خاص در برابر مرد یکی از اسباب سقوط حق حبس در زنان به حساب می آید و هرگونه عدم تمکین در چنین شرایطی مصداقی از ناشزه بودن به حساب می آید و موجب ساقط شدن حق نفقه زن می گردد.

البته با توجه به رویه ی فعلی دادگاه های کشور تمکین عام نیز موجب سقوط حق حبس زن می گردد. برای مثال هر گاه زن در منزل شوهر سکونت داشته باشد، حتی در صورت عدم تمکین خاص، دیگر نمی تواند به حق حبس خود استناد کند و بدین ترتیب حق حبس زن ساقط می گردد.

4 نکته ی مهم در رابطه با حق حبس زن

• حق حبس زن تعارضی با ازدواج مجدد مرد ندارد و در صورت استطاعت مالی مرد برای اداره ی دو زندگی، حکم ازدواج مجدد مرد صادر خواهد شد.
• در طول دوران حق حبس زن پرداخت نفقه ی او اجباری خواهد بود و در صورت خودداری و امتناع مرد از پرداخت نفقه برای زن امکان شکایت کیفری نفقه وجود دارد.
• اعساز مرد به شرایطی اشاره می کند که مرد از انجام تعهدات مالی خود ناتوان می شود. اعسار مرد عاملی نیست که بتواند حق حبس زن را ساقط کند و حتی در صورت اعسار مرد، زن می تواند به استناد حق حبس خود از انجام تمکین خودداری نماید.
• در صورت تقسیط مهریه، حق حبس زن تا زمان پرداخت آخرین قسط مهریه پابرجاست و از نظر قانونی و شرعی ایرادی به آن وارد نخواهد بود.

حق حبس زن از دیدگاه وکیل خانواده

حق حبس یکی از مهم ترین و کمتر شناخته شده ترین حقوق زنان در طول زندگی مشترک شناخته می شود. بدیهی است که استناد به این حق به عنوان یک قاعده ی استثنا به حساب می آید و فقط مختص پاره ای شرایط خاص شناخته می شود. جزئیات قانونی بیشتری در این رابطه وجود دارد که می توانید از طریق وکیل خانواده از آن آگاه شوید.

وکیل خانواه یکی از شاخه های تخصصی وکالت می باشد که به صورت اختصاصی و متمرکز پیرامون دعاوی خانواده شکل کرفته است. حضور وکیل خانواده ی باتجربه و متخصص می تواند در صدور احکام مقتضی دادگاه تأثیرگذار باشد و ضمن جلوگیری از اطاله ی دادرسی پرونده روند رسیدگی آن را تسریع بخشد.

دکتر زهر وند با سال ها فعالیت متمادی و پژوهش ها و مطالعات مستمر در عرصه ی وکالت دعاوی خانواده از سوابقی درخشان دراین حوزه برخوردار می باشد و با تکیه بر دانش و تجارب ارزنده ی خود می تواند بهترین نتایج را برای پرونده ی شما رقم بزند. دفتر حقوقی دکتر زهره وند در شمیرانات تهران واقع گریده و با تیمی از وکلای توانمند و متخصص در امور خانواده، آماده ی ارائه ی کلیه ی خدمات حقوقی به شما هموطنان عزیز در داخل و خارج ایران می باشد.